Trong trường hợp Hoa Kỳ không thay đổi quan điểm trong kết luận cuối cùng về vụ việc này, Hiệp hội Thép kiến nghị Bộ Công Thương báo cáo Chính phủ xem xét khởi kiện Hoa Kỳ ra WTO.
Ông Hồ Nghĩa Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Thép cho rằng, các doanh nghiệp Việt Nam đã đầu tư hàng trăm triệu USD với dây chuyền công nghệ hiện đại để sản xuất ra các sản phẩm thép cán nguội và tôn mạ có chất lượng đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của Mỹ, Nhật Bản, tạo ra hàm lượng giá trị gia tăng đáng kể trong quá trình sản xuất chứ không phải chỉ gia công sơ bộ rồi xuất khẩu sang Hoa Kỳ.
Hiệp hội Thép cho rằng hành động này không chỉ nhằm bảo vệ doanh nghiệp thép mà còn phát đi thông điệp với Hoa Kỳ rằng Việt Nam sẽ tiếp tục đấu tranh mạnh mẽ với những hành vi vi phạm cam kết quốc tế trong các cuộc điều tra chống phòng vệ thương mại trong tương lai của nước này, thông qua các thiết chế quốc tế để bảo vệ lợi ích hợp pháp và chính đáng của các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.
Nếu quyết định áp thuế được giữ nguyên, ngành thép Việt Nam sẽ chịu thiệt hại rất lớn do Hoa Kỳ sẽ mở rộng áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đang áp dụng với Trung Quốc lần lượt với mức thuế suất 199,43% và 39,05% sang đối với tôn mạ kẽm Việt Nam được sản xuất từ thép cán nóng và cán nguội của Trung Quốc.
Như vậy, các doanh nghiệp thép Việt Nam đã xuất khẩu tôn mạ kẽm sản xuất từ thép cán nóng và cán nguội Trung Quốc kể từ 4/11/2016 sẽ phải nộp thay các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ một khoản thuế rất lớn tương đương 238,48% giá trị xuất khẩu nhằm giữ khách hàng và thị trường.
Quan trọng hơn, kết luận trong vụ điều tra này sẽ tạo tiền lệ bởi hiện nay nguồn thép cán nóng của Việt Nam chủ yếu được nhập khẩu từ một số quốc gia và vùng lãnh thổ đang bị Hoa Kỳ áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với thép cán nguội và tôn mạ kẽm như Đài Loan, Hàn Quốc.
Do đó, trong trường hợp ngành thép Hoa Kỳ tiếp tục khởi kiện các vụ việc lẩn tránh khác, nó sẽ tạo ra áp lực tìm nguồn cung thép cán nóng đối với các doanh nghiệp thép Việt Nam.
Hơn nữa, Việt Nam có thể đứng trước nguy cơ mất hoàn toàn thị trường của 2 sản phẩm trên tại Hoa Kỳ.
Theo báo cáo từ Hiệp hội Thép Việt Nam, trong những năm qua, ngành thép Việt Nam đã có những bước phát triển thuận lợi. Năm 2016, Việt Nam đã xuất khẩu hơn 4 triệu tấn sản phẩm thép các loại với trên 3 tỷ USD.
Sản phẩm thép cán nguội, tôn mạ kim loại và sơn phủ màu nói riêng của Việt Nam sang Hoa Kỳ đạt mức tăng trưởng mạnh mẽ, lần lượt 530% và 658% so với năm 2015.
Điều này một phần là do trước đó Hoa Kỳ đã áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với 2 sản phẩm trên của Trung Quốc.
Do đó, các doanh nghiệp thương mại của Hoa Kỳ đã tìm kiếm những nhà cung cấp mới, các doanh nghiệp Việt Nam đã rất năng động chiếm lĩnh thị trường này nên số lượng tăng đột biến so với trước đây.
Tuy nhiên, mức tăng trưởng này đang đứng trước nhiều thách thức khó khăn do Hoa Kỳ tăng cường điều tra và áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo hộ ngành thép trong nước.
Cụ thể, nước này đã liên tiếp khởi xướng điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với thép tôn mạ và thép cán nguội của Việt Nam vào 4/11/2016, và khởi xướng điều tra đánh giá tác động của thép nhập khẩu đối với an ninh quốc gia vào ngày 19/4/2016.
Đến 11/12/2017, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã ban hành kết luận sơ bộ vụ điều tra lẩn tránh thuế đối với sản phẩm thép cán nguội và tôn mạ của Việt Nam sử dụng thép cán nóng của Trung Quốc lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp mà Hoa Kỳ đang áp dụng với sản phẩm tương tự của Trung Quốc.
Theo Hiệp hội Thép Việt Nam, kết luận này của Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã hoàn toàn vi phạm các quy định trong các Hiệp định của WTO và chính pháp luật Hoa Kỳ.
Bởi một số doanh nghiệp Việt Nam, là bị đơn bắt buộc trong cuộc điều tra đã đưa ra các bằng chứng cho thấy tôn mạ kẽm của Việt Nam có mức chuyển đổi lớn (khoảng 30-50%) so với thép cán nóng của Trung Quốc, tỷ lệ này phù hợp với quy định trong Hiệp định về nguồn gốc xuất xứ của WTO và thông lệ quốc tế.
Ngoài ra, Hiệp định Chống bán phá giá, Chống trợ cấp, Hiệp định về nguồn gốc xuất xứ và Báo cáo của Ban công tác Việt Nam khi gia nhập WTO không có điều khoản nào cho phép Hoa Kỳ sử dụng giá trị thay thế của nước thứ 3 trong điều tra chống lẩn tránh thuế.
Tuy nhiên, trong kết luận sơ bộ của mình, phía Hoa Kỳ đã sử dụng giá trị thay thế của Mexico để tính giá trị thép cán nóng của Trung Qốc và sử dụng giá trị thay thế của Indonesia để tính giá trị tôn mạ kẽm của Việt Nam…/.
